Tarihçe

Modelciliğin geçmişi, tarih öncesi çağlara dayanmaktadır. Özellikle Ortadoğu’da yapılan arkeolojik kazılar, birçok antik maketin bulunmasını sağlamıştır. Antik maketlerin kapsadığı konular, tanrılara sunulmak üzere hazırlanmış, insan, hayvan, ev maketlerinden, tekne maketlerine kadar oldukça geniş bir yelpaze oluşturur. Tekne maketlerinden bulunmuş en eski örnek, nehir teknesi maketleridir.

Bu ilk maketler topraktan işlenerek yapılmışlarsa da sıkça taş, gümüş ve hatta altının da kullanıldığı görülmüştür. Ahşap malzemelerin ise o yıllarda nadiren kullanıldıkları dikkati çekmiştir. Pek çok örneğin, bir geminin minyatür kopyası olmaktan çok uzak, sadece fikri yansıtan basit çalışmalar olduğu da bilinmektedir.

Bulunmuş en eski tekne modeli M.Ö. 4000-5000 yıllarında yapılmıştır. Bu model, Bağdat’ın 320km Güneydoğu’sunda bulunan, bugünkü adıyla Ebu-Şeh-Reyn, Eridu antik şehrinde ele geçmiştir. M.Ö. 3500’e ait başka bir örnek ise Fara’da bulunmuştur. Bugünkü anlamıyla gemi modelciliğinin başlaması ise M.Ö 2000 yıllarına, eski Mısır’a uzanır. M.Ö. 2. Binyılda ölen Mısır firavunu Meket-Re’nin mezarında çıkan sayısız gemi modeli ve figürler, detaylara özen ve modellerin kalitesi bakımından, hayranlık verici derecede güzeldir. Nil nehri boyunca cenazenin taşınmasını canlandıran bu nehir sahnesi, bilinen en eski dioramadır. İlk gemi modeli örnekleri, dekoratif talepleri ya da gemi sahiplerinin gösteriş meraklarını karşılama amaçlı değil, daha ziyade tapınma amaçlı yapılmış modellerdi. Tutankamon’ un mezarında tanrıların gemilerinden kendi kraliyet gemisine kadar bir düzineden fazla iyi durumda gemi modeli bulunması bu duruma iyi bir örnektir. 1000 yıl kadar tapınma amaçlı model yapımı devam etmiş olsa da, bu uğraş M.S. 15yy’a kadar neredeyse unutulmuştur. 15.yy’dan günümüze kadar ise gemi modelciliği tekrar canlanmış, tapınma amaçlı modelcilik yerini dekoratif ya da gerçeğinin küçültülmüş bir kopyasını üretme amaçlı model yapımına bırakmıştır. Günümüzde gemi modelciliğiyle uğraşanların sayısının tüm dünyada birkaç milyonu aştığı bilinmektedir.

Ülkemizde Gemi Modelciliği 

Türkiye’de gemi modelciliğinin eski bir geçmişi vardır. Gerek tersanelerde inşa edilen gemilerin küçük birer benzerlerinin oluşması için yapılan çalışmalar gerekse bu konuya meraklı diğer kişilerin uğraşı, modelcilik alanında bugünlere gelinmesinde önemli aşamalar oluşturmuştur. Önceleri Türk Donanma Vakfı önderliğinde açılan sergilerde adını duyurmaya başlayan bu uğraş 1977 yılında, bu sergilerle bir araya gelen modelcilerin girişimi ile dernek halini almış ve “Gemi Modelcileri Derneği” kurulmuştur. İstanbul’da ve 1977 yılında kurulan dernek sayesinde kamuoyunda hızla bu uğraşa doğru bir eğilim başlamış, gerek radyo-televizyon gerekse yazılı basın kanalı ile yapılan yayınlar modelciliğe ilgiyi hızla arttırmıştır. Devam eden yıllarda yapılan sergi ve yarışmalar gemi modelciliğinin bilinirliğini arttırmıştır. Teknoloji ve internetin yaygın kullanılmaya başlanması ile birlikte bilgiye ve paylaşıma ulaşmak çok daha kolaylaşmıştır. Gemi modelciliğinin bugünlere gelmesinde bu etkenin rolü yadsınamayacak seviyededir. Günümüzde stresin giderek arttığı her geçen gün, hobi edinmenin önemi tüm kaynaklarca vurgulanmaktadır. Buna yönelik çabalarda ilk akla gelenlerden biri olan gemi modelciliği önceleri emekli insanların uğraşısı olarak bilinir olsa da günümüzdeki tablo her yaştan insanı içinde barındırdığını gösterir. Gemi modelciliğine hizmet eden model atölyeleri, model mağazaları ülkemizde sınırlı sayıda kalmakla birlikte yapılan çalışmalar ileriye dönük olarak umut vericidir. Diğer ülkelerle kıyaslandığında modelciliğimizin gelişmesine yönelik yapılacak çok işin olduğu da bilinen bir gerçektir. Kişisel olarak yapılan çalışmalar paylaşıldıkça ileriye doğru güzel adımlar atılmaktadır. Bu anlamda da bir araya gelinen gruplar, kulüpler, derneklerin ortak amaç içinde koordineli hareket etmesi faydalı olacaktır.

Gemi modelciliğimizin ülkemizde çok daha iyi seviyelere gelmesi için üretici ruhumuz her daim canlı olsun. Üretime, gelişime ve hepsinden önemlisi paylaşıma daha çok özen gösterilmesi ümidiyle.

Herkese bol modelli günler.       

Saygılarımla

Serkan Ceylan

Aralık 2012

Kaynakça : Tarihçe bölümü,  RacingZ model sitesinden  Sayın Barkın Bayoğlu yazısından alıntı yapılarak derlenmiştir.